Brabantse worstenbroodjes, niet de vacuüm verpakte uit de supermarkt maar gewoon zelfgemaakt! Het is niet heel moeilijk, kost alleen wat tijd en inspanning.
Traditioneel worden de worstenbroodjes met varkensgehakt gemaakt dat wat vetter is dan rundergehakt dat ik meestal gebruik in gerechten. Om een niet te droge gehaktvulling te krijgen heb ik daarom voor dit recept half om half gehakt van 50% rundvlees en 50% varkensvlees gekozen.
Kiezen van de kruiden was nog het lastigst. Vaak zijn Brabantse worstenbroodjes heel licht of bijna niet gekruid. Ik vind ze soms te weinig eigen smaak hebben. Met de kruiden en specerijen die ik in mijn versie gebruik heb ik geprobeerd niet teveel maar ook niet te weinig te kruiden. Je kunt natuurlijk zelf andere ingrediënten en andere hoeveelheden gebruiken. Mocht je kruidiger en pittiger broodjes lekkerder vinden kun je ook kiezen voor de Indische worstenbroodjes op deze site. Of combineer de 2 varianten door 8 Indische en 8 Brabantse worstenbroodjes te maken en van het deeg een dubbele portie.

Brabantse worstenbroodjes zijn erfgoed!
Wist je dat het Brabantse worstenbroodje sinds maart 2016 op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland staat? Op deze lijst staan allerlei culturele tradities die niet verloren mogen gaan. Het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland heeft er zelfs een pagina over gemaakt: Cultuur van het Brabants worstenbroodje. En mocht je toch op die pagina kijken, er is nog veel meer leuks en interessants op die site te vinden!
Nog enkele tips
Deze broodjes zijn ongeveer 12 centimeter met per broodje ongeveer 44 gram brooddeeg en ongeveer 43 gram vleesvulling. De vrijwel gelijke verdeling brooddeeg-vleesvulling vind ik precies goed. Natuurlijk kun je de broodjes ook kleiner maken. Ze zijn dan ook passender als borrelhapje.
In het recept staan enkele technieken die horen bij het werken met brooddeeg. Op YouTube zijn duidelijke video’s te vinden over:
- het trekken van een vliesje om te kijken of het deeg voldoende gekneed is. Dit is duidelijk in beeld gebracht door ‘Uit de keuken van Levine’ in de video Vliesje trekken van brooddeeg. De boeken van Levine van Doorne[a] en haar website ‘Uit de keuken van Levine’ zijn voor de broodbakker sowieso aanraders!
- het opbollen van de bolletjes deeg voor je ze laat rijzen. Kijk bijvoorbeeld naar de video Baktechniek opbollen van Leo Pelzer of de Uitlegvideo opbollen van Robèrt van Beckhoven.
Zoals ook in het recept nadrukkelijk vermeld staat, gebruik je op 8 broodjes 1 ei (formaat M of L). Een deel van het ei gaat in de vleesvulling (op 8 broodjes: 35 gram ei in de vleesvulling) en de rest van het ei wordt gebruikt om de broodjes mee te bestrijken zodat ze mooi gaan glanzen.
Bovengenoemde tips en meer staan ook in het onderstaande recept bij de Tips van de kok. Nog meer informatie is te vinden bij mijn recept voor Indische worstenbroodjes.
Brabantse worstenbroodjes
Lees ook de Tips van de kok, aangeduid met **
Benodigdheden
- bakpapier
- oven
- weegschaal
- bakplaat of bakvorm
- bakkwastje
Ingrediënten
Voor het deeg
- 200 gr (patent) tarwebloem - en meer voor bewerken van de bolletjes
- 120 ml (volle) melk - op kamertemperatuur
- 12,5 gr roomboter - op kamertemperatuur
- 4 gr zout
- 5 gr fijne kristalsuiker
- 5 gr gedroogde gist
Voor de vleesvulling
- 250 gr half om half gehakt - (dit is 50% varken, 50% rundvlees)
- 1 ei (formaat M of L) - op kamertemperatuur, Let op: lees **
- 40 gr paneermeel - en meer paneermeel als nodig
- 4 tl Dijon mosterd of Doesburgse mosterd
- 2 tl Worcestersaus
- 0,5 tl kerriepoeder
- peper en zout
Instructies
Voorbereiden – ingrediënten op kamertemperatuur brengen
- Zorg dat alle ingrediënten voor het deeg op kamertemperatuur zijn.
Voorbereiden – deeg maken
- Bekleed de bakplaat of bakvorm ** waarop/waarin je de broodjes laat rijzen en bakt, met bakpapier.
- Meng alle ingrediënten voor het deeg in een grote kom of op het aanrecht.
- Kneed het met de hand tot een soepel deeg. Test het deeg eventueel door er een vliesje van te vormen **. Als je een mooi dun vliesje kunt vormen dan is het deeg voldoende gekneed.
- Verdeel het deeg in zoveel porties als het aantal broodjes dat je wilt maken. Gebruik een weegschaal om gelijke porties te maken.
- Bol de porties deeg op ** en leg ze op een bakplaat of in een bakvorm. Dek de bolletjes af met folie ** en zet ze op een warme plaats om 15-20 minuten te laten rijzen.
Voorbereiden – gehaktvulling maken
- Meng de ingrediënten voor de vleesvulling in een schaal. LET OP: gebruik niet het hele ei. Op 250 gram gehakt (= 8 broodjes) gebruik je 35 gram ei. De rest van het ei wordt gebruikt om de broodjes mee te bestrijken.
- Als het vleesmengsel te nat is nog extra paneermeel toevoegen.
- Weeg het vleesmengsel en verdeel het mengsel in zoveel gelijke porties als het aantal broodjes dat je maakt.
- Maak van de porties vleesmengsel worstjes van ongeveer 12 cm lang.
Bereiden – vormen en bakken van de broodjes
- Strooi wat bloem uit over je werkblad. Rol de bolletjes deeg in de bloem uit tot ovale lapjes die op de lange zijde ongeveer 16 cm lang zijn. Het deeg hoeft aan de korte zijde maar 8 a 10 cm te zijn omdat het deeg het worstje maar net hoeft te omhullen.
- Leg een vleesworstje op een uitgerold ovaalvormig deeglapje. Vouw de korte uiteinden om de uiteinden van het worstje en rol de lange kanten van het deeg om het worstje. Plak de lange uiteinden met een beetje water aan elkaar vast. De uiteinden moeten elkaar maar net raken zodat je geen dikke deeglaag krijgt. Leg de broodjes met de naad naar beneden op de met bakpapier beklede bakplaat of in de met bakpapier beklede bakvorm. De broodjes moeten voldoende uit elkaar liggen zodat ze elkaar ook na rijzen en bakken niet zullen gaan raken.
- Klop het overgebleven ei even op en bestrijk de broodjes dun met het ei. Je moet nog wel wat ei over houden voor een 2e bestrijkronde.
- Zet de bakplaat of bakvorm met broodjes afgedekt ** op een warme plaats zodat ze 1 uur kunnen narijzen.
- Verwarm de oven voor: traditionele oven met onder- en bovenwarmte op 235 ºC.
- Na 1 uur narijzen bestrijk je de broodjes opnieuw met ei en doe je de broodjes in de oven gedurende 10 tot 12 minuten. Laat ze niet te donker worden.
Serveren
- Serveer de worstenbroodjes warm (lekkerst) of koud.
- Worstenbroodjes werden in het verleden in Noord-Brabant veel gegeten na de kerst-nachtmis en met feesten zoals de kermis en carnaval.
- Tegenwoordig kun je ze in heel Nederland kopen en eet je ze bij veel gelegenheden. Bijvoorbeeld als hartige snack tussendoor, als warm broodje bij de koude lunch, in de overblijf-lunchbox, deel van het picknick-menu of als borrelhapje (en dan in kleiner formaat).
Tips van de kok
- Ei. Voor 8 broodjes (= 250 gram gehakt) gebruik je 1 ei formaat M of L. Van dit ei gaat 35 gram in de vleesvulling. De rest van het ei wordt gebruikt om de broodjes 2 keer mee te bestrijken.
- Verhouding deeg : vlees. Mijn broodjes bestaan voor ongeveer 50% uit deeg en 50% vleesvulling. Dat vind ik een mooie verhouding.
- Formaat worstenbroodjes. De standaardbroodjes die ik in dit recept beschreven heb, zijn ongeveer 12 cm lang. Maar je kunt ook kleinere worstenbroodjes maken zodat je borrel-formaat worstenbroodjes krijgt.
- Ruimte op de bakplaat. Zorg dat je voldoende ruimte tussen de broodjes hebt als je ze op de bakplaat legt. Doe je dat niet dan plakken ze aan elkaar en moet je ze van elkaar scheuren of snijden. Op mijn bakplaat van bijna 40×30 cm passen daardoor geen 16 broodjes. Als ik 16 broodjes maak, gebruik ik 2 bakvormen met bodemmaat van ongeveer 24×26 cm waarin ik de broodjes 2x laat rijzen en bak. Deze bakvormen zijn bovendien goed hanteerbaar als je de broodjes naar en van de rijsplaats moeten brengen.
- Vliesje trekken van deeg. Door een vliesje te trekken van het deeg controleer je of het deeg voldoende gekneed is. Hoe je dat doet kun je zien in de YouTube-video Vliesje trekken van brooddeeg van “Uit de keuken van Levine”.
- Opbollen van het deeg. Hoe je de bolletjes moet opbollen kun je goed zien in de YouTube video’s Baktechniek opbollen van Leo Pelzer en de Uitlegvideo opbollen van Robèrt van Beckhoven.
- Afdekken broodjes in rijsfase. Nadat je de broodjes met ei bestreken hebt om ze nog 1 uur te laten rijzen moet je de broodjes afdekken. Gebruik voor dit afdekken geen theedoek of iets dergelijks. Uit ervaring weet ik dat plastic (noppen) folie goed werkt als afdekmiddel. Het gaat niet aan alles vast zitten en als dat wel gebeurt is het gemakkelijk los te krijgen.
- Meerdere batches tegelijk of na elkaar. Als ik 16 broodjes maak in de genoemde bakvormen dan doe ik de bakvormen na elkaar in de oven. Niet tegelijkertijd. Het scheelt je door de korte baktijd maar 10 tot 12 minuten en de broodjes krijgen zo wel alle ruimte en warmte.
- Weegschaal voor kleine hoeveelheden. Voor het afwegen van kleine hoeveelheden is een lepelweegschaal met een nauwkeurigheid van 0,1 gram veel prettiger dan gewone keukenweegschalen die 1 of 2 gram als kleinste eenheid hebben.
- Invriezen. De broodjes zijn goed in te vriezen. Mocht je ze na ontdooien willen opwarmen in de oven is het aan te raden ze bij de bereiding niet te (donker)bruin te laten worden. De broodjes kun je altijd donkerder krijgen bij het opwarmen.
Heerlijk! Makkelijk te maken. Ik heb ipv de kruiden en mosterd de worstenbroodkruiden van de Zuidmolen gebruikt (6 gr per kg)
Ik voeg altijd wat verse nootmuskaat toe aan de vulling van worstenbroodjes.
Inmiddels heb ik ze gemaakt en geproefd. Ze smaken uitstekend, mede door de lekkere kruiding. Er moet inderdaad toch iets extra smaak aan het half om half gehakt gegeven worden. Houd er wel rekening mee dat sommige slagers het half om half gehakt zelf al wat kruiden met alleen zout en peper. Vraag dat dus even na bij het kopen.
Paul, bedankt voor je tip!
Heldere en duidelijke uitleg. Veel goede tips! Dus een heel bruikbaar artikel.