Een beetje laat om in de eerste helft van maart nog met een recept voor een traditionele Hollandse erwtensoep te komen maar op deze wijze ben ik in ieder geval op tijd voor de volgende winter! De soep is zo stevig dat de pollepel rechtop in de pan blijft staan. Precies zoals het hoort.
Het recept gebruik ik al jaren en is aan weinig verandering onderhevig omdat wij het op deze manier gewoon lekker vinden. Door de lange kooktijd en het snijden van de groenten is het wel veel werk maar het levert een grote hoeveelheid soep op die heel goed in de vriezer kan als je het niet binnen enkele dagen opeet.
Erwtensoep of snert?
In Nederland gebruiken we de termen erwtensoep en snert vaak door elkaar. Volgens het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland heet de erwtensoep pas snert nadat hij 1 nacht gestaan heeft. Snert is dus de 1 dag oude en meer gebonden en dikkere erwtensoep. En nog een weetje van de genoemde website: het oudste bewaarde recept van snert dateert uit het begin van de 16e eeuw!
Spliterwten
Spliterwten zijn ontvelde en in 2-en gespleten gedroogde erwten. Afhankelijk van de bereidingswijze laat je de gedroogde spliterwten eerst weken. Dat doe je door de erwten in 1,5 tot 2 keer zoveel water minstens 8 uur te laten staan. Het weekvocht kun je bij het bereiden van je gerecht gebruiken. Voor deze erwtensoep week ik de spliterwten niet.
De gespleten erwten bestaan in een groene en een gele variant. Voor de erwtensoep gebruik je, om een donkerder groene soep te krijgen, meestal de groene spliterwten. De gele spliterwten worden na het weken iets lichter groen dan de groene spliterwten. Je voegt ze onder andere toe aan het Surinaamse platbrood roti.
Spliterwten behoren tot de peulvruchten net als bijvoorbeeld de bruine bonen, linzen en kikkererwten. Ze zijn een goede vervanger van vlees. Meer informatie over peulvruchten kun je vinden op de Peulvruchten-pagina van het Voedingscentrum.
Tips voor het bereiden en bewaren van erwtensoep
Let op aanbakken! Roer de soep vaak en tot op de bodem van de pan. Zet ook het vuur (gas, elektrisch of de warmtebron die je gebruikt) niet te hoog. Als de soep zachtjes kookt is het goed, het hoeft niet de pan uit te spatten.
Erwtensoep kun je zo grof laten of fijner maken als je zelf wilt. Gladder maken gaat het gemakkelijkst met een staafmixer [a]. Ik pureer mijn soep ook maar zorg er wel voor dat een deel van de stukjes groenten en vlees nog herkenbaar is. Mijn tip is om de worst pas na het pureren van de soep aan de soep toe te voegen zodat de plakjes worst intact blijven.
Om bederf te voorkomen moet je alleen schone lepels en materialen gebruiken en de soep direct eten en/of snel afkoelen. De aanbevolen methode om de soep snel af te koelen is de pan in een met koud water gevulde afwasbak of gootsteen te zetten. Haal het deksel van de pan en roer regelmatig zodat ook de soep in het centrum van de pan snel kan afkoelen. Bij deze methode moet je natuurlijk wel opletten dat het koude water niet te hoog staat en over de rand van de pan bij de soep kan komen. De afgekoelde soep zet je in de koelkast of doe je in porties in de vriezer.
Erwtensoep kun je net als veel andere gerechten niet langer dan 2 dagen in de koelkast bewaren. In de vriezer is de soep maximaal 3 maanden houdbaar. Zie ook het bewaaradvies van het Voedingscentrum.
Mocht je de winterse erwtensoep lekker vinden dan zou je ook eens kunnen kijken naar mijn recept voor bruine bonensoep. Deze soep is voor ons ook een echt ‘koud weergerecht’.
Erwtensoep
Lees ook de Tips van de kok, aangeduid met **
Benodigdheden
- grote soeppan (minimaal 6,5 liter) of 2 kleinere pannen
- staafmixer
- zeef of vergiet
Ingrediënten
- 2,5 l water
- 2 rundvlees bouillontabletten - (1 tablet is voor 0,5 liter bouillon)
- 500 gr groene spliterwten - **
- 250 gr speklapjes
- 450 gr schouderkarbonades - **
- 150 gr gerookt spek - in blokjes
- 1 kg knolselderij - schoongemaakt, in blokjes, liefst met groen
- 250 gr winterwortel - in kleine stukjes
- 650 gr prei - in dunne halve ringen
- 3 uien - gesnipperd
- 500 gr aardappel - geschild in blokjes
- 375 gr Gelderse rookworst - **
- zout en peper
- 2 el peterselie - optioneel, fijngesneden
Instructies
Voorbereiden
- Spoel de spliterwten af in een zeef of vergiet en verwijder eventuele onregelmatigheden.500 gr groene spliterwten
- Controleer de karbonades op loszittende botsplinters, verwijder deze en spoel het vlees af.450 gr schouderkarbonades
- Als het gerookt spek nog niet in kleine stukjes gesneden is, snijd je het nu.150 gr gerookt spek
Bereiden
- Beslis of je alles in 1 pan wilt maken of in 2 pannen. Ga je voor 2 pannen, hetgeen ik inmiddels doe, verdeel dan alle ingrediënten iedere keer over 2 pannen.
- Laat het water met de bouillontabletten in de soeppan(nen) aan de kook komen. Voeg de speklapjes, karbonades en spekstukjes toe. Schep het schuim dat ontstaat af met een schuimspaan en gooi dit weg.2,5 l water, 2 rundvlees bouillontabletten, 250 gr speklapjes, 450 gr schouderkarbonades, 150 gr gerookt spek
- Voeg daarna de gewassen spliterwten toe en laat het mengsel zeker 60 minuten koken op niet te hoog vuur met het deksel op de pan. Roer regelmatig over de bodem van de pan om te voorkomen dat de soep aan de bodem van de pan vast gaat zitten.500 gr groene spliterwten
- Snijd en was in de tussentijd de groenten.– Snijd de knolselderij eerst in plakken van ongeveer 1 cm dik. Schil de plakken en snijd de plakken vervolgens in kleine blokjes van 1×1 cm. Spoel de blokjes goed af. Bewaar het groen van de selderijknol als dat bij de knol zat. Dat kun je gebruiken om de soep mee te garneren.– Snijd dikke winterwortels in de lengte in 4-en en vervolgens in dunne plakjes. – Snijd de prei in de lengte in 2-en en vervolgens in dunne ringen. Ook het donkergroene blad gebruiken. Was de prei goed.– Schil de uien en snipper ze fijn.– Schil de aardappelen, was ze en snijd ze in kleine blokjes van ongeveer 1x1x1 cm.1 kg knolselderij, 250 gr winterwortel, 650 gr prei, 3 uien, 500 gr aardappel
- Haal na 60 minuten kooktijd het vlees uit de pan. Verwijder de botten van de karbonades en snijd het karbonadevlees in kleine stukjes. Gooi de botten weg. Controleer goed of alle botstukken verwijderd zijn. Snijd ook de speklapjes in kleine stukjes.
- Voeg het vlees en de gesneden groenten (knolselderij, wortel, prei, ui en aardappel) toe aan de soep. Eventueel verdeeld over 2 soeppannen. Laat de soep nu 30 minuten zachtjes koken met het deksel op de pan. Roer regelmatig, vooral over de bodem. Als de soep te vast wordt of dreigt aan te branden eventueel een beetje warm water toevoegen. Je doel is een vaste stevige erwtensoep waarin een houten lepel rechtop blijft staan.
- Als je een gladdere erwtensoep wilt maken kun je de staafmixer na de 30 minuten koken even in de pan aanzetten. Let op: doe dit niet te lang! Mijn voorkeur gaat uit naar een dikke soep waarin je nog wel wat stukjes groenten kunt herkennen. Ik gebruik de staafmixer wel maar vrij kort en let goed op dat het geen crème-soep wordt. Eventueel kun je ook een pureestamper gebruiken om de groenten wat fijner te krijgen. Je houdt dan een vrij grove structuur.
- Snijd de rookworst in dunne plakjes. Voeg de plakjes toe aan de soep en laat de soep nog 15 minuten doorkoken. Regelmatig roeren en eventueel extra water toevoegen als de soep te dik wordt. Voeg zout en peper naar smaak toe.375 gr Gelderse rookworst, zout en peper
Serveren
- Als je selderijgroen of peterselie hebt, kun je dat voor het serveren (gewassen en fijngesneden) over de soep strooien.2 el peterselie
- Volgens de traditie wordt de soep vaak met roggebrood en plakjes katenspek of ontbijtspek, mosterd en bruinbrood geserveerd.
Tips van de kok
- Bron. Dit is mijn eigen recept.
- Voorkom zuur worden. Twee tips vooraf om te voorkomen dat je soep zuur wordt:
- Werk met schone materialen. Ook geen afgelikte (proef)lepels in de soep steken.
- Zorg dat je de soep na het bereiden snel afkoelt als de soep niet direct opgegeten wordt. Snel afkoelen kan door de gevulde pan, zonder deksel, in een met koud water gevulde afwasbak of gootsteen te zetten. Let op dat het waterpeil in de bak niet te hoog staat zodat water in de pan kan komen! Door de soep regelmatig te roeren zal ook de soep in het midden van de pan snel kunnen afkoelen. Doe de koude soep vervolgens in de koelkast of in porties in de vriezer.
- Variëren met vlees en groenten. Je kunt de hoeveelheden en soorten vlees en groenten aanpassen naar smaak en beschikbaarheid. Zoals bijvoorbeeld:
- Schenkel toevoegen en minder karbonade. Voeg (voor het standaardrecept) een schenkel van bijvoorbeeld 200 gram en 300 gram karbonades of hamlappen toe in plaats van 450 gram karbonades. Haal het vlees na 60 minuten van de schenkel zoals je met de karbonades doet.
- Variëren met de rookworst: een kleinere van 250 gram of een speciale of biologische rookworst uit je eigen streek.
- Karbonades: botsplinters. Was de karbonades goed voordat ze de pan in gaan zodat je geen losse botsplinters in je soep krijgt. Als je het niet vertrouwt of geen risico wilt nemen kun je het bot al van de karbonades afsnijden en ze botloos in de pan doen.
- Spliterwten. De groene spliterwten worden in dit recept niet geweekt. Het kan wel maar ik heb goede resultaten zonder weken. Wil je wel (voor)weken dan doe je de spliterwten gedurende zeker 8 uur in 1,5 tot 2 keer zoveel water. Het weekvocht kun je ook gebruiken om de soep mee te maken.
- Aanbakrisico. Uit ervaring weet ik dat je met zo’n grote pan goedgevulde stevige soep erg moet uitkijken met aankoeken aan de bodem. Ik verdeel de soep daarom liever over 2 pannen: de kleinere hoeveelheid per pan is beter te hanteren en de soep is ook gemakkelijker tot op de bodem door te roeren.
- Invriezen. Erwtensoep is zeer goed in te vriezen. Ik vries de soep tegenwoordig in 1 persoons-avondmaaltijd-porties van ongeveer 500 gram in. In het verleden maakten we onze diepvriesporties wat groter: 600 of zelfs 700 gram. Kijk dan ook wat voor je eigen situatie de beste portiegrootte is. De soep kun je 3 maanden bewaren in de vriezer.
Dit recept sprak mij het meeste aan en het hele prutje staat nu lekker te borrelen op de kookplaat, wat genieten straks 😋